Analiza rentowności: klucz do zrozumienia wydajności finansowej przedsiębiorstwa

Analiza rentowności to jedno z najważniejszych narzędzi wykorzystywanych w ocenie kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Pozwala ona na zrozumienie, jak efektywnie firma generuje zyski w stosunku do swoich zasobów i kosztów. Rentowność jest istotnym wskaźnikiem, który wpływa na decyzje inwestorów, kredytodawców oraz zarządu firmy.

Czym jest analiza rentowności?  

Analiza rentowności to proces badania zdolności przedsiębiorstwa do generowania zysków w stosunku do poniesionych kosztów i zaangażowanych zasobów. W ramach tej analizy ocenia się, czy działalność firmy jest opłacalna oraz w jakim stopniu przynosi ona korzyści finansowe. Analiza rentowności obejmuje obliczenie różnych wskaźników, takich jak: marża zysku, rentowność sprzedaży, rentowność aktywów czy rentowność kapitału własnego. Jej celem jest identyfikacja mocnych i słabych stron firmy oraz wskazanie obszarów, które wymagają poprawy w celu zwiększenia zyskowności.

Korzyści płynące z analizy rentowności

Analiza rentowności przynosi firmie liczne korzyści, które mogą znacząco wpłynąć na jej rozwój i stabilność finansową. Analiza rentowności:

• pozwala ocenić, czy przedsiębiorstwo jest w stanie efektywnie generować zyski w stosunku do ponoszonych kosztów;

• może zidentyfikować najbardziej zyskowne produkty, usługi lub segmenty rynku, co umożliwia lepsze ukierunkowanie strategii biznesowej; 

• pomaga w szybkim wykrywaniu problemów finansowych i wdrażaniu działań naprawczych;

• może zwiększyć zaufanie inwestorów i partnerów biznesowych, pokazując, że firma jest dobrze zarządzana i ma solidne podstawy finansowe.

Analiza rentowności jest nieodłącznym elementem oceny finansowej przedsiębiorstwa. Poprzez analizę wskaźników takich jak ROA, ROE i ROS, można ocenić efektywność zarządzania i potencjał generowania zysków, co jest kluczowe dla długoterminowego sukcesu firmy.  

Jakie narzędzia ułatwiają analizę wskaźnikową?

W celu skutecznego przeprowadzania analizy wskaźnikowej, przedsiębiorstwa mogą korzystać z różnych narzędzi Business Intelligence (BI), które umożliwiają automatyzację procesu gromadzenia i analizy danych. Popularne rozwiązania, takie jak Tableau, Power BI czy Looker Studio, pozwalają na łatwe tworzenie interaktywnych dashboardów, które wizualizują kluczowe wskaźniki rentowności w czasie rzeczywistym. Dzięki integracji z różnymi źródłami danych (w tym szczególnie systemy finansowo-księgowe), narzędzia te automatycznie aktualizują informacje, co znacznie przyspiesza proces podejmowania decyzji.  

Korzystając z funkcji takich jak analiza typu "what-if" oraz automatyczne raportowanie, menedżerowie mogą szybko ocenić wpływ różnych scenariuszy na wskaźniki rentowności. Wprowadzenie automatycznych powiadomień o odchyleniach od normy umożliwia szybsze reagowanie na potencjalne problemy finansowe. W ten sposób przedsiębiorstwa zyskują nie tylko dokładniejsze i bardziej aktualne dane, ale także czas, który mogą przeznaczyć na strategiczne planowanie i działania optymalizacyjne. Automatyzacja w analizie rentowności pozwala więc na większą efektywność, a także na lepsze zrozumienie dynamiki finansowej firmy.

Jak obliczyć wskaźnik rentowności?

Obliczenie wskaźników rentowności jest kluczowym elementem analizy finansowej. Wymaga dostępu do podstawowych danych finansowych przedsiębiorstwa, takich jak:

• zysk netto, 

• aktywa, 

• kapitał własny, 

• przychody ze sprzedaży. 

Aby obliczyć wskaźniki rentowności, należy najpierw zgromadzić te dane, a następnie zastosować odpowiednie wzory.

Na przykład, aby obliczyć wskaźnik rentowności aktywów (ROA), należy podzielić zysk netto przez wartość aktywów ogółem, a następnie pomnożyć wynik przez 100%, aby uzyskać procentowy wskaźnik.

Wskaźniki rentowności – ROA, ROE, ROS   

W ramach analizy rentowności stosuje się kilka podstawowych wskaźników, które dostarczają informacji na temat różnych aspektów działalności firmy. Do najważniejszych wskaźników rentowności należą:

ROA (Return on Assets) – Wskaźnik Rentowności Aktywów

Wskaźnik ROA pokazuje, jak efektywnie firma wykorzystuje swoje aktywa do generowania zysku. Oblicza się go według wzoru:

Im wyższy wskaźnik ROA, tym lepiej firma zarządza swoimi aktywami, przekształcając je w zysk.

Aktywa w kontekście tego wskaźnika to wszystkie zasoby będące własnością firmy, które mają wartość i mogą być wykorzystane do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmują one zarówno aktywa trwałe (nieruchomości, maszyny, urządzenia, patenty, licencje, znaki towarowe etc.), jak i obrotowe (gotówka, należności, zapasy – materiały, surowce, produkty gotowe do sprzedaży).

ROE (Return on Equity) – Wskaźnik Rentowności Kapitału Własnego

ROE mierzy, jak dobrze firma wykorzystuje pieniądze zainwestowane przez właścicieli (akcjonariuszy) do zarabiania pieniędzy. Innymi słowy, pokazuje, ile firma zarabia na każdej złotówce zainwestowanej przez swoich właścicieli.

Wzór na jego obliczenie to:

Im wyższy wskaźnik ROE, tym lepiej firma wykorzystuje pieniądze do generowania zysków. 

Kapitał własny to wartość, którą firma posiada po odjęciu wszystkich zobowiązań od aktywów. Innymi słowy, jest to majątek netto firmy, który należy do właścicieli lub akcjonariuszy. Kapitał własny obejmuje m.in. środki wniesione przy tworzeniu firmy; zyski, które firma zatrzymała i przeznaczyła na rozwój oraz nie wypłaciła ich w formie dywidend; wszystkie zyski, które firma wypracowała w przeszłości i nie zostały one wypłacone akcjonariuszom. 

ROS (Return on Sales) – Wskaźnik Rentowności Sprzedaży 

Wskaźnik ROS mierzy, jaki procent przychodów ze sprzedaży stanowi zysk netto. Można go obliczyć za pomocą wzoru:

Wysoki wskaźnik ROS oznacza, że firma jest w stanie generować znaczne zyski przy relatywnie niskich kosztach operacyjnych.

Jak interpretować wskaźniki rentowności?

Interpretacja wskaźników rentowności jest kluczowa, aby zrozumieć, w jakim stopniu firma jest rentowna. Wysokie wskaźniki rentowności, takie jak ROA, ROE i ROS, zazwyczaj wskazują na dobrą kondycję finansową przedsiębiorstwa i efektywne zarządzanie zasobami. Niskie wskaźniki mogą sugerować problemy operacyjne, nadmierne koszty lub nieefektywne wykorzystanie zasobów.

Jednak sama wysokość wskaźników nie zawsze daje pełny obraz sytuacji. Konieczne jest porównanie ich z wynikami z poprzednich lat, średnią branżową oraz wynikami konkurencji. Tylko w ten sposób można właściwie ocenić, czy dane przedsiębiorstwo rzeczywiście jest rentowne na tle innych firm.

Biorąc pod uwagę jak wiele wskaźników i danych z wielu źródeł trzeba wziąć pod uwagę, ręczne obliczanie rentowności firmy może być skomplikowanym, czasochłonnym i trudnym procesem. Aby mieć informacje aktualizowane w czasie rzeczywistym i dostępne w jednym źródle prawdy, warto przedstawić je za pomocą interaktywnego dashboardu. 

Całość procesu polega na zebraniu wszystkich danych z każdego źródła do jednej bazy i pokazaniu ich na jednym dashboardzie, który można dowolnie modyfikować i personalizować. To, jakie dokładnie wskaźniki warto mierzyć i które powinno się ze sobą zestawić, jest dopasowane do potrzeb konkretnej firmy. 

Dashboard finansowy do analizy wskaźnikowej rentowności w Business Intelligence

Przygotowanie dashboardu w Tableau do analizy wskaźników rentowności, takich jak ROA, ROE i ROS, stanowi doskonałe narzędzie do wizualizacji danych finansowych. Taki dashboard będzie prezentował nie tylko aktualne wartości wskaźników, ale także ich zmiany rok do roku, co pozwoli na łatwe śledzenie trendów i oceny postępów w zarządzaniu finansami firmy.  

Do zbudowania przykładu wykorzystamy ogólnodostępne dane finansowe jednej ze spółek notowanej na GPW. Dane zapisane są w pliku Excel, ale w praktyce najczęściej pochodzą wprost z modułu finansowego systemu ERP lub Hurtowni Danych.

Budowa dashboardu w Tableau dla wskaźników ROA, ROE, ROS - krok po kroku

1. Przygotowanie danych

• Otwórz plik Excel z danymi finansowymi.

• Upewnij się, że dane są uporządkowane w formacie tabelarycznym z odpowiednimi nagłówkami kolumn.

2. Import danych do Tableau

• Uruchom Tableau Desktop.

• Wybierz opcję „Connect” i kliknij „Microsoft Excel”.

• Zlokalizuj i otwórz plik Excel z danymi finansowymi.

3. Użycie opcji Pivot

• Po załadowaniu danych przejdź do zakładki „Data Source”.

• Zaznacz kolumny zawierające dane dla okresów (klawisz CTRL).

• Kliknij prawym przyciskiem myszy na wybrane kolumny i wybierz „Pivot”.

• Tableau stworzy nowe kolumny o nazwach „Pivot Field Names” oraz „Pivot Field Values”.  

• Zmień nazwy nowych kolumn na bardziej zrozumiałe, np. „Okres” i „Wartość”.

4. Policzenie kluczowych wskaźników

• Do policzenia wskaźników potrzebujesz czterech kluczowych miar bazowych tj. zysk netto, aktywa, kapitał własny, przychody ze sprzedaży. Musimy je wyodrębnić z określonych wierszy danych poprzez kalkulację IF.

Przykład:

Formula

IF [Pozycja]='Przychody ze sprzedaży' THEN [Wartość]
END

• Następnie liczymy trzy główne wskaźniki ROA, ROE, ROS wykonując dzielenie

Przykład:

Formula

SUM([Wynik netto])/SUM([Aktywa])

• Ustawiamy wszystkim wskaźnikom domyślny format liczbowy jako Percentege

• Sprawdzamy, czy wyniki są poprawne. Możemy w tym celu zbudować prostą tabelę.

5. Obliczenie różnicy rok do roku

Aby policzyć różnicę rok do roku możemy posłużyć się wieloma metodami. W tym przypadku wykorzystamy jedną z prostszych metod tj. Table Calculation Difference, który możemy zbudować w interfejsie.

Formula

(ZN([ROA %]) - LOOKUP(ZN([ROA %]), -1))*100

Aby kalkulacja poprawnie zwracała wartości dla ostatniego roku i różnicy do roku poprzedniego, potrzebujemy technicznego pola „Last?”, które zwróci wartość TRUE dla ostatniego okresu.

Formula

LAST()=0

6. Tworzenie kart ze wskaźnikiem

• Przejdź do nowej zakładki (Sheet).

• Przeciągnij pola „Last?” oraz „Okres” do kolumn

• Na panelu „Marks” przesuń na Text pole ze wskaźnikiem ROA % i różnicą rok do roku ROA % delta.

• Ukryj poprzez Hide wartości FALSE w kolumnie „Last?”.

• Ukryj Header dla pola “YEAR(Okres)” (prawym klawiszem odznacz ticker)

• Dla poprawy czytelności możesz dodać na Text nowe pola, które pokażą trójkąty góra/dół. Nie zapomnij o odpowiednich kolorach.

Przykład dla zmiany „w górę”

Formula

IF [ROA % delta]>=0 THEN "▲" END

• Docelowy wskaźnik będzie wyglądał jak niżej.

7. Tworzenie linii trendu  

• Na tym nowym arkuszu dodaj kolejny wykres, przeciągając „Okres” na oś X oraz „ROA %” na oś Y. Powinniśmy uzyskać podobny efekt. Dla podkreślenia zmian możemy powtórzyć serię przeciągając ponownie pole „ROA %” ale zmieniając go na typ punktów Circle.

• Na panelu „Analytics” z menu wybierz „Trend Line” i przeciągnij go na wykres.

• Powtórz ten krok dla wszystkich wskaźników (ROA, ROE, ROS), aby mieć linie trendu dla każdego z nich.

8. Organizacja dashboardu

• Utwórz nowy dashboard i przeciągnij wcześniej utworzone arkusze na canvas dashboardowy.

• Ułóż arkusze w dwóch kolumnach: po lewej stronie umieść wskaźniki z różnicą, a po prawej — linie trendu.

9. Finalizacja i zapis  

• Dostosuj rozmiar i układ dashboardu według własnych preferencji.

• Upewnij się, że wszystkie elementy są czytelne i estetyczne.

• Zapisz projekt, wybierając „File” > „Save As”, aby zachować wszystkie zmiany.

Docelowy dashboard może prezentować się następująco.

Przygotowany dashboard w Tableau pozwoli na efektywne monitorowanie i analizę wskaźników rentowności, ułatwiając podejmowanie decyzji biznesowych na podstawie wizualnych danych. Dzięki zastosowaniu linii trendu, użytkownicy będą mogli szybko zidentyfikować kierunek zmian w poszczególnych wskaźnikach.

Na przykład, jeśli wskaźnik ROA wykazuje rosnącą tendencję, może to sugerować coraz lepsze wykorzystanie aktywów przez firmę.  

Interaktywność dashboardu umożliwi również filtrowanie danych według różnych kryteriów, takich jak jednostki biznesowe czy segmenty rynku, co dostarczy bardziej szczegółowych informacji o zyskowności.

Zintegrowanie tych elementów w Tableau nie tylko ułatwia analizę, ale także wspiera podejmowanie szybkich decyzji opartych na rzetelnych danych. Taki dashboard staje się zatem nieocenionym narzędziem dla menedżerów pragnących optymalizować rentowność i strategię finansową przedsiębiorstwa.

Obejrzyj webinar: Optymalizacja rentowności w firmie produkcyjnej 

‍